Laboratorium Referentie Architectuur (LiRA): een nieuwe standaard voor medische laboratoria

Medische laboratoria zijn in de afgelopen jaren gegroeid van organisaties die werken op papier naar hoog digitale organisaties en hebben te maken met een veranderende omgeving die steeds hogere eisen stelt. Een referentiearchitectuur kan helpen bij de keuzes waar laboratoria tegen aan lopen in hun ICT landschap. D&A Conclusion introduceert het LiRA (Laboratorium Referentie Architectuur): een blauwdruk die laboratoria helpt om hun IT-landschap toekomstbestendig, samenhangend en schaalbaar in te richten. 

Wat is een referentiearchitectuur?  

Kort gezegd is het een algemeen model dat richting geeft aan de inrichting van processen, informatiestromen en systemen binnen een organisatie. Het fungeert als een ‘kapstok’ waarop organisaties hun eigen specifieke situatie kunnen afstemmen. Een bekend voorbeeld buiten de zorg is de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA), die overheidsorganisaties helpt om digitaal samen te werken. Binnen de zorg wordt vaak gewerkt met de Ziekenhuis Referentie Architectuur (ZiRA), die breed toepasbaar is op zorginstellingen. Het LiRA beschrijft de functionele domeinen binnen een medisch laboratorium waarvoor de meeste organisaties applicaties óf software hebben ingericht. 

Waarom een referentiearchitectuur voor medische laboratoria? 

Waar ziekenhuizen (ZiRA) en in mindere mate de care (RDC) en de GGZ (RDG) al hun eigen referentiearchitecturen kennen, in beheer door Nictiz (Link naar de Nictiz website), is dit (nog) niet het geval voor medische laboratoria. Hierdoor zien wij dat bij veel programma’s en adviestrajecten de informatie architecten zelf hun een eigen referentie architectuur maken, vaak gebaseerd op het ZiRA. Eén basismodel helpt medische laboratoria om onderling dezelfde taal te spreken én in het vergelijken van het applicatielandschappen. 

Wat maakt de LiRA uniek?  

Het LiRA combineert de kracht van bestaande referentiearchitecturen met de specifieke behoeften van medische laboratoria. Voor de generieke onderdelen, zoals bedrijfsvoering, HRM en financiën, hebben we onderdelen van de ZiRA overgenomen. Dit zorgt voor een gemeenschappelijke taal tussen zorginstellingen en voor voormalige ziekenhuislaboratoria zijn dit soms functies die nog door het ziekenhuis ondersteunt worden. Voor de kernprocessen van laboratoria —aanvraag, preanalyse, analyse, post analyse en rapportage — hebben wij gekozen voor een laboratoriumspecifieke invulling. Dit is essentieel, want laboratoria verschillen hierin sterk van andere zorgorganisaties. Een ziekenhuisafdeling heeft patiëntenzorg als hoofddoel, terwijl een laboratorium draait om snelle, betrouwbare en reproduceerbare analyses van monsters. Zie bijvoorbeeld de COVID-19 PCR-test, waarbij snelheid en schaalbaarheid cruciaal zijn. Of specialistische genetische onderzoeken, waar nauwkeurigheid en traceerbaarheid centraal staan. Zulke specifieke eisen vragen om een eigen architectuurdomein. 

Waarom is een applicatiefunctiemodel waardevol voor laboratoria? 

Een applicatiefunctiemodel helpt laboratoria inzicht te krijgen in welke groepen functies nodig zijn om goed te kunnen werken. Het model beschrijft deze functies op een logisch en algemeen niveau, los van specifieke softwareproducten. Een applicatiefunctie bestaat uit samenhangende functies die samen een taak uitvoeren binnen een applicatie, zoals het beheren van informatie of het ondersteunen van diagnostiek. 

Dit model is vooral nuttig wanneer laboratoria hun IT-landschap willen analyseren of vergelijken. Bijvoorbeeld: twee laboratoria die gaan fuseren gebruiken misschien hetzelfde systeem, maar zetten het in voor verschillende doeleinden—functies zoals kwaliteitscontrole, afname of facturatie in verschillende type systemen plaatvinden. Alleen een lijstje met systeemnamen is dan niet voldoende om de verschillen of overeenkomsten te begrijpen. 

Tot slot

Bij D&A Conclusion geloven we in een pragmatische aanpak: gebruik wat al goed is (zoals de generieke processen uit ZiRA) en voeg specialistische kennis toe waar nodig (voor laboratorium specifieke processen). Gebruik zo ook dit LiRA model, pas dit aan waar nodig voor je eigen organisatie. Zo helpen we laboratoria niet alleen om aan de eisen van vandaag te voldoen, maar ook om klaar te zijn voor de uitdagingen van morgen.